سید رحمان دانیالی
وقتی به دقت به مسائل زیست محیطی که در استان قم فراگیر شده و به مرحله خطر رسیده‌اند نگاه می‌کنیم، مسأله ریزگرد را در صدر تمام موضوعات می‌بینیم. ریزگردهایی که در ابعاد مختلف و با اندازه‌های متفاوت به ویژه در فصل گرم، مانع نفس کشیدن مردم شده و اقتصاد، صنعت، گردشگری و سلامت مردم را تحت تاثیر خود قرار داده‌اند.
در مورد ریزگردها در استان قم کارهایی انجام شده که لازم بود اما به هیچ وجه کافی نیست. از جمله این کارها می‌توان به برگزاری جلسات مشترک با 8 استاندار استان‌های حوضه دریاچه نمک اشاره کرد که تصمیماتشان اثر مستقیم بر این کانون ریزگرد دارد.
از دیگر مشکلات زیست محیطی استان قم که از قضا آن هم جدی و مشکل‌زاست، مسأله استقرار واحدهای صنعتی آن هم به صورت افسارگسیخته و از همه نوعی در استان قم است. قم شاهراه مواصلاتی کشور و استانی است که فاصله چندانی با پایتخت ندارد. همین موضوع موجب شده بسیاری از فعالان اقتصادی دوست داشته باشند جایگاهی برای خود در قم ایجاد کنند. از جمله در زمینه استقرار صنایع، قم یکی از پیشنهادهای جدی برای واحدهایی است که در تهران به آنها جایگاهی تعلق نمی‌گیرد.
البته گزینه مطلوب بودن برای استقرار واحدهای صنعتی چندان موضوع عجیبی نیست اما عجیب آنجاست که ما ظرفیت‌های زیست محیطی استان قم را فدای این مصلحت‌اندیشی‌ها بکنیم. هیچ کس با توسعه صنعت و ایجاد اشتغال در استان قم مخالف نیست اما این موضوع باید با قاعده و قانون و بر اساس روال منطقی شکل بگیرد.
موضوعی که ما در این زمینه بر آن تأکید داریم این است که تصمیم‌گیری‌ها در این عرصه باید بر اساس اسناد آمایش سرزمین صورت بگیرد. این موضوع نکته کلیدی استقرار درست صنایع در استان است که باید با قوت و قدرت بیشتری پیگیری شود.
موضوع دیگر که در حوزه زیست محیطی کمتر به آن توجه شده و در آینده باید در دستور کار قرار بگیرد شناساندن ظرفیت‌ها و جاذبه‌های طبیعی در استان قم است. قم می‌تواند گردشگران طبیعت را که به اکوسیستم کویر علاقه دارند، از سراسر جهان به خود جذب کند. بسیاری از ظرفیت‌های قم در این زمینه ناشناخته است و اگر معرفی شود تحولی در صنعت گردشگری استان به وجود خواهد آمد.
موضوع دیگری که می‌تواند کار ویژه قم در عرصه گردشگری باشد، استفاده از ظرفیت حوزه‌های علمیه برای ترویج مسائل مرتبط با محیط زیست در جامعه است. موضوع آموزش در مسأله حفاظت از محیط زیست جایگاه ویژه‌ای دارد و این آموزش می‌تواند صورت‌های مختلف به خود بگیرد.
نوعی از آموزش که به گروه‌های سنی پایین مربوط می‌شود تاثیر بیشتری دارد اما زمان زیادی برای رسیدن به نتیجه نیاز دارد. از میان آموزش‌هایی که در مدت زمانی کوتاه می‌توان از آن نتیجه گرفت و البته تاثیرات دراز مدت بسیار عمیقی هم دارد، آموزش‌هایی است که با اصول دینی همراه شده باشد.
از آنجا که مردم ما دین‌دار هستند، وقتی اصول مربوط به حفاظت محیط زیست را از زبان بزرگان دین بشنوند، برای اجرا کردن آنها تلاش بیشتری خواهند کرد.
برای عملی کردن این ایده با عده‌ای از کسانی که در زمینه نگاه اسلام به محیط زیست پژوهش‌هایی را انجام داده‌اند، صحبت کرد‌ه‌ایم و قرار است آموزش‌هایی به طلاب داده شود تا در دوره تبلیغ در ماه رمضان این آموزش‌ها را به مردم منتقل کنند.
به نهایت موضوع مهم در حوزه محیط زیست این است که همه باید چشم‌ها را بشویند و نگاهی تازه به این عرصه داشته باشند. باید به این نکته رسیده باشیم که پیشرفت و توسعه پایدار بدون توجه به محیط زیست امکان‌پذیر نیست و منافع مادی که در اثر نادیده گرفتن محیط زیست در تصمیمات حاصل می‌شود ، بسیار موقت و زودگذر است و اثرات مخرب زیست محیطی به زودی در پی این تصمیمات خود را نشان می‌دهد و خسارت‌های چند برابری به جوامع وارد می‌کنند.
سید رحمان دانیالی
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قم
