امروزه توسعه حمل و نقل عمومی و ترغیب مردم به افزایش استفاده از تاکسی، اتوبوس و... به رویکرد اصلی شهرها برای کاهش مشکل ترافیک تبدیل شده، در حالی که هر سال شاهد افزایش نرخ کرایه‌ها هستیم، البته مدیران شهری افزایش کرایه‌ها را در راستای توسعه حمل و نقل عمومی و تأمین زیرساخت‌ها عنوان کرده‌اند.
به گزارش تابناک قم، در دنیای امروز با افزایش حجم ترددها و خودروها در سطح شهرها، توسعه حمل و نقل عمومی به اشکال مختلف یکی از راهکارهای مدیران شهری برای جلوگیری از ترافیک درون شهری و معضلات ترددی است. در واقع یکی از شاخص‌های پیشرفته بودن شهرها در جهان حمل و نقل عمومی است که تأثیر بسزایی در تسهیل عبور و مرو و ارتباط مردم در شهر دارد.
در کشور ما نیز توجه به این امر پس از شکل گیری معضلات ترددی در شهرها بیشتر در برنامه ریزی‌ها تاثیرگذار شد، به نوعی که ترافیک شدید و آمار بالای عبور و مرور در تهران علاوه بر مشکلات متعدد برای مردم، افزایش آلودگی‌های هوا را به خطری برای زندگی مردم تبدیل کرده است.
در این راستا طی سال‌های اخیر شاهد شتاب توسعه خطوط حمل و نقل عمومی به ویژه مترو و اتوبوس در شهرهای بزرگ هستیم. تنها در کلانشهر تهران از سال 83 به بعد ظرفیت متروی تهران بیش از سه برابر شده است و همچنان شاهد توسعه خطوط مترو در این شهر هستیم و به تبع آن علاوه بر افزایش چشمگیر جمعیت در پایتخت و افزایش حجم ترددها اما، تاثیرات رشد حمل و نقل عمومی در تهران ملموس است.
به همین شکل مدیران کلانشهرهای مشهد، اصفهان، شیراز و قم نیز طی سالیان اخیر پس از تهران به فکر توسعه حمل و نقل عمومی در شهرهایشان افتاده‌اند. در تهران علاوه بر مترو، خطوط اتوبوس و BRT رشد چشمگیری داشته و در حال حاضر اتوبوسرانی این شهر با بیش از 6 هزار و 500 اتوبوس 23 درصد از سهم جابه‌جایی مسافران درون شهری را دارا است.
همچنین راهکارهای دیگر در توسعه حمل و نقل عمومی در کلانشهرهای کشور مورد استفاده قرار گرفته که ایجاد قطارهای شهری، توجه به واگذاری حمل و نقل عمومی به بخش خصوصی و... از آن جمله است.
در حال حاضر تنها ظرفیت حمل و نقل عمومی در شهر قم خطوط اتوبوس و تاکسی است. این شهر با بیش از یک میلیون جمعیت به عنوان یکی از کوچک‌ترین کلانشهرهای کشور، در مرز افزایش آلودگی‌های هوا با رشد فزاینده تردد خودروها در شهر است. افزایش چشمگیر جمعیت و توسعه نامتوازن شهری قم در سال‌های اخیر عاملی بر مشکلات موجود تردد در قم است که زیرساخت‌های لازم به دلیل عدم توازن رشد جمعیت و تأمین منابع ایجاد نشده است.
اما با این وجود طی سالیان اخیر شاهد توسعه حمل و نقل عمومی در شهر قم بوده‌ایم، خصوصاً طی یکسال گذشته شتاب بخشی به تکمیل خط مترو و منوریل در قم جزو برنامه‌های توسعه‌ای حمل و نقل عمومی در این شهر بوده است به نوعی که مدیران شهری خبر از تکمیل خطوط حمل و نقل ریلی این شهر تا پایان افق 96 داده‌اند. با این حال در این مطلب به وضعیت موجود حمل و نقل عمومی در قم می‌پردازیم.
در حال حاضر در شهر قم تنها 350 دستگاه اتوبوس دولتی و بخش خصوصی در 10 خط اصلی و 6 خط فرعی فعالیت می‌کنند. افزایش تعداد خطوط و مسیرها با اجرای طرح تحول اتوبوسرانی شکل گرفته است و موجب شده از مسیر هر خط اتوبوس از یک طرف به طرف دیگر شهر بوده و نیازی به تغییر مسیر و خط برای مسافران نباشد. با این وجود و افزایش طول مسیرها به گفته مدیرعامل سازمان اتوبوسرانی شهرداری قم، این شهر نیازمند تأمین 350 دستگاه اتوبوس دیگر است که با توجه به توان مالی شهرداری‌ها تأمین این نیاز امکانپذیر نیست.
حسین مؤمنی موحد با اشاره به اهمیت توسعه خطوط حمل و نقل عمومی در شهر قم اظهار کرد: تا سال 88 دولت حمایت‌هایی از شهرداری‌ها برای تأمین ناوگان اتوبوسرانی انجام می‌داد اما پس از این سال یارانه این بخش قطع شده و قاعدتاً شهرداری‌ها به تنهایی توان تأمین منابع مالی برای توسعه خطوط را ندارند.
مدیرعامل سازمان اتوبوسرانی شهرداری قم ادامه داد: با این حال شهرداری قم اقدام به خرید 40 دستگاه اتوبوس برای شهر کرده که در ماه‌های آینده به ظرفیت حمل و نقل عمومی شهری اضافه می‌شود اما این هنوز با تأمین کامل نیاز قم فاصله زیادی دارد.
با وجود تمام گفته‌های فوق و اهمیت توسعه حمل و نقل عمومی، ترغیب مردم و هدایت آن‌ها به استفاده از این وسایل از اهمیت بالایی برخوردار است. اگر زیرساخت‌هایی مناسب در شهر فراهم باشد اما مردم از آن‌ها استفاده نکنند مشکلی از شهر حل نمی‌شود.
ارائه یارانه‌های حمل و نقل و تسهیلات ویژه به مردمی که از حمل و نقل عمومی استفاده می‌کنند با تخفیف و ارائه نرخ کرایه مناسب از راهکارهایی است که می‌تواند نظر مردم را به استفاده از حمل و نقل عمومی جلب کرده و از رشد تردد افراد با خودروی شخصی در شهر جلوگیری کند.
با این حال هر سال شاهد افزایش نرخ کرایه‌ها در شهر قم هستیم. با اجرای طرح کارت بلیط در این شهر کرایه اتوبوس به صورت دو نرخی درآمده و تسهیلاتی به کسانی که از کارت بلیط استفاده می‌کنند ارائه می‌شود. با اینکه استفاده از کارت بلیط از پرداخت نقدی کرایه‌ها مزیت‌های ویژه‌ای برای مسافران دارد اما باز هم به نوعی هنوز آنچنان که باید استقبال از حمل و نقل عمومی در قم چشمگیر نیست.
حمایت از طرح کارت بلیط در راستای دریافت آمار و اطلاعات دقیق برای برنامه ریزی‌های آینده شهری، خارج کردن پول نقد از چرخه امور حمل و نقل و یکپارچه سازی پرداخت‌ها است. به همین خاطر فراگیری آن برای شهرها از اهمیت بالایی برخوردار است اما مدیران شهر باید توجه داشته باشند که دو نرخی بودن حمل و نقل نیز مشکلات متعددی را به دنبال دارد که باید از بروز آن‌ها جلوگیری کرد.
شورای شهر قم در جلسه اخیر خود اختلاف نرخ کارت بلیط و پرداخت نقدی را به دو برابر رساند و نرخ کرایه را به طور میانگین 20 درصد افزایش داد. براساس مصوبه شورای اسلامی شهر قم امسال نرخ کارت بلیط 10 درصد و نقدی 32 درصد افزایش یافته است. این مصوبه با وجود اینکه در راستای حمایت از طرح کارت بلیط است اما افزایش چشمگیر کرایه‌ها در مقایسه با نرخ حمل و نقل عمومی در کلانشهری همچون تهران که خطوط اتوبوس بیش از 20 کیلومتر مسیر را طی می‌کنند، قابل چشم پوشی نیست. اگر برنامه مدیران شهر حمایت از ترغیب مردم برای استفاده از حمل و نقل عمومی است، پس افزایش نرخ‌ها تا این حد به چه معناست؟! سؤالی که رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای شهر اسلامی شهر قم به آن پاسخ داده است.
عباس ذاکریان با حمایت از مصوبه شورای شهر قم در خصوص افزایش نرخ کرایه‌ها، به تشریح این مصوبه پرداخت و گفت: افزایش نرخ کرایه‌ها در پی افزایش هزینه‌های خطوط اتوبوس است، به طوری که این هزینه سال گذشته 393 تومان بوده و امسال به بیش از 500 تومان رسیده است.
وی اضافه کرد: با وجود اینکه هزینه‌های اتوبوسرانی امسال 27 درصد افزایش داشته اما افزایش نرخ مصوب شورا به طور میانگین 20 درصد بوده و همه تلاش مدیریت شهری حمایت از حمل و نقل عمومی است.
رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای اسلامی شهر قم با حمایت از طرح کارت بلیط اتوبوسرانی گفت: این طرح مزیت‌های فراوانی دارد و به همین خاطر شورا با وجود لایحه شهرداری، نرخ کارت بلیط را 10 درصد و پرداخت نقدی را در حدود 30 درصد افزایش داده است.
وی با بیان اینکه نرخ کرایه اتوبوس امسال در مقایسه با سال‌های گذشته کمتر افزایش یافته است، افزود: افزایش استفاده از کارت بلیط رویکردی است که مردم با استفاده از آن می‌توانند از مزایای ویژه‌ای نیز در شهر برخوردار شوند.
در هر حال با مقایسه کوتاهی در مورد وضعیت خطوط اتوبوسرانی در قم به نظر می‌رسد که بازهم وضعیت این شهر در مقایسه با کلانشهری چون تهران متفاوت است. در حال حاضر نرخ کرایه کارت بلیط اتوبوس به 360 تومان رسیده و نرخ نقدی آن نیز 600 تومان است، در حالی که نرخ کارت بلیط در شهری چون تهران با مسیرهای بالای 20 کیلومتر کمتر از 100 تومان تفاوت دارد. امید است حمایت مدیران شهر از حمل و نقل عمومی با ارائه یارانه بیشتر و تسهیلات ویژه به مردم زمینه کاهش مشکلات ترافیکی و معضلات آلودگی هوا را در شهرها فراهم کند.
منبع: فارس
