آنچه در این میان بیش از همه آزاردهنده است از بین رفتن کوچک‌ترین نشانه‌ها از باغ‌های سنتی شهر است که بخشی از هویت آن را می‌سازند و نوعی میراث شهر محسوب می‌شوند. میراثی که نه نهادهای مرتبط و نه حتی مردم آن گونه که باید قدرش را ندانسته‌اند.
به گزارش تابناک قم، ساعت هنوز به نیمه‌شب نرسیده بود که صدای آژیر ماشین آتش‌نشانی و بوی چوب نیم‌سوخته، نگاه عابران را به سوی تنها باغ سبز باقی‌مانده در خیابان معلم جلب کرد. باغی که بازمانده هکتارها باغ انار و انجیر است و در بی‌مهری مردمان و غفلت مسئولان تنها و غریب در میان انبوه ساختمان‌های نیمه‌ساز و تازه ساخته شده رها شده است.
شعله‌ها زبانه می‌کشیدند و مردم اطرف باغ جمع می‌شدند. کمتر صحنه‌ای به‌اندازه دیدن آتش افتادن به جان یک درخت می‌تواند غم‌انگیز باشد.
صحنه آتش گرفتن باغی در خیابان معلم در یکی از شب‌های شهریورماه وقتی در فضای مجازی دست به دست شد، آه از نهاد بسیاری بلند شد که گویا باغی دیگر قرار است تغییر کاربری بگیرد و روند غم‌انگیز خشک شدن تا رفتن پرونده به کمیسیون ماده 5 و دریافت مجوز تغییر کاربری را طی کند.
سازمان آتش‌نشانی شهرداری قم هم عمدی بودن این آتش‌سوزی را تأیید کرد و البته حضور به موقع مردم و نیروهای آتش‌نشانی مانع از خسارت سنگین به باغ شده بود. شاید اگر این حضور نبود، این باغ هم به سرنوشت باغ‌های اطرافش دچار می‌شد.
این باغ یک هکتاری بازمانده‌ای از هکتارها باغی است که در محدوده خیابان معلم، سمیه، هنرستان و... بود و مانند بسیاری از باغ‌های دیگر شهر امروز به ساختمان تبدیل شده‌اند. این قطعه سبزامروز شبیه بهشتی است که در میان یک برهوت جلو‌ه‌گری می‌کند و کمترین خدشه‌ای به آن برای مردم و دلسوزان شهر دردناک است.
هرچند شاید در میان این همه تخریب، یک قطعه یک هکتاری در نگاه اول کم‌اهمیت جلوه کند، همین قطعات کوچک به یاد ما می‌آورند که شهر ما چه بود و چه شد.
برخورد با آتش‌سوزی عمدی
«پیام جوادیان»، مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری قم، به عنوان متولی حراست از فضای سبز در شهر قم گفت: شهرداری با مالکانی که ثابت شود به صورت عمدی باغ را خشک کرده و به دنبال تغییر کاربری آن هستند، برخورد می‌کند.
وی با اشاره به این‌که باغ خیابان معلم آبیاری می‌شود اما روند رسیدگی مناسبی ندارد و بخشی از درختان آن خشک شده اظهار کرد: مالکیت این باغ شخصی است و اختلاف نظری بر سر متراژ آن وجود دارد که رسیدگی به آن را کمی با مشکل روبه‌رو کرده است.
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری قم با اشاره به این‌که این اتفاق‌ها و پیگیری‌های رسانه‌ای موجب شده به دنبال تهیه شناسنامه‌ای برای باغ‌های قم باشیم، افزود: باغ‌های داخل شهر آب رایگان دارند و ما هم به طور مرتب به این باغ‌ها رسیدگی می‌کنیم و تک‌تک درختان برایمان اهمیت دارند.
وی به تبصره یک ذیل ماده 6 قانون حفظ و گسترش فضای سبز اشاره کرد که اگر باغی به عمد از بین برود تا تغییر کاربری بگیرد، شهرداری می‌تواند آن را تصرف کند و به مصارف عمومی برساند. قانونی که اگر در شهر قم اجرا شده بود، امروز هکتارها باغ از بین نرفته بود.
لزوم همراهی مراجع قضایی
جوادیان به آموزش 40 نفر از نیروهای سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری قم به عنوان ضابط دادگستری اشاره کرد و افزود: اگر مقام قضایی موافقت کند برای هر یک از این افراد کارت صادر شود، حفاظت از درختان در شهر بسیار جدی‌تر صورت می‌گیرد؛ اما این موافقت هنوز صورت نگرفته است.
وی ادامه داد: برای اعمال قوانین مربوط به حراست از درختان نیاز به همکاری مراجع قضایی داریم. تاکنون 45 پرونده در ارتباط با قطع درختان به دادگاه برده شده اما تعداد اندکی نتیجه گرفته‌اند و تا همراهی مراجع قضایی نباشد، حراست از درختان جدی گرفته نخواهد شد.
روند تغییر کاربری باغ‌ها در شهر قم همچنان ادامه دارد. آخرین مورد تغییر کاربری باغ هم در سال جاری در همین خیابان معلم صورت گرفت. همین موضوع موجب می‌شود یک آتش‌سوزی کوچک در یک باغ هم مهم باشد.
اگر نگاهی به ضوابط و مقررات تفکیک باغ‌ها و مزارع در محدوده شهری، مصوب شورای عالی معماری و شهرسازی بیندازیم متوجه می‌شویم در این قوانین تأکید شده سطح اشغال ساختمان در اراضی مشجر و باغ‌ها نباید بیشتر از ۱۰ درصد مساحت آنها باشد. موضوعی که اگر در 40 سال گذشته در توافق باغ‌ها رعایت شده بود، امروز وضعیت زیست‌محیطی و کیفیت زندگی در شهر قم بسیار بهتر بود.
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری قم هم با اشاره به لزوم حفظ کردن فضای سبز در تفکیک باغ‌ها گفت: طبق قانون باید حداقل 65 درصد باغ‌هایی که تفکیک می‌شوند، به صورت کاربری سبز باقی بمانند؛ اما این موضوع در توافق‌های شهرداری در گذشته رعایت نشده است.
قوانینی که هرگز اجرا نشد
جوادیان اظهار کرد: قوانین برای حراست از فضای سبز کم نگذاشته‌اند0 اما مشکل اینجاست که این قوانین هیچ‌گاه به درستی مبنای کار نبوده و اجرایی نشده‌اند. از جمله این‌که اگر مالک باغی با رسیدگی نکردن، موجب خشک شدن درخت شود، باید در همان محل یامحلی که شهرداری تعیین می‌کند ، 2 برابر محیط بن درخت قطع شده، درخت با بن حداقل 10 سانتی‌متر غرس کند؛ یعنی مثلاً به ازای یک نارون کهنسال باید حداقل 30 درخت غرس شود که واضح است این قانون هم هیچ‌گاه در شهر قم اجرا نشده است.
به نظر می‌رسد چه شهرداری، چه شورای اسلامی شهر و چه کمیسیون ماده 5 و مقام قضایی باید نگاهی دوباره به قوانینی بیندازند که در رابطه با باغ‌ها در محدوده شهرها وجود دارد. هر چند برای بسیاری تغییر رویه‌ها خیلی دیر شده، حفظ آخرین قطعات سبزشهرمی‌تواند نشانه‌های خوبی برای آیندگان باشد تا بدانند قم در گذشته چطور شهری بوده و دوره‌های مختلف مدیریتی چه بلاهایی بر سر سرمایه‌هایش آورده است.
قم با وجود دخل و تصرف‌هایی که در سال‌های گذشته در اقلیمش صورت گرفته، از یک شهر سرسبز با آب و هوای نسبتا مطبوع به یک شهر گرم و خشک تبدیل شده و دود این تغییرات البته به چشم تمام کسانی می‌رود که امروز یا در آینده در قم تردد دارند.
با این حال به نظر می‌رسد آنچه در این میان بیش از همه آزاردهنده است از بین رفتن کوچک‌ترین نشانه‌ها از باغ‌های سنتی شهر است که بخشی از هویت آن را می‌سازند و نوعی میراث شهر محسوب می‌شوند. میراثی که نه نهادهای مرتبط و نه حتی مردم آن گونه که باید قدرش را ندانسته‌اند.
منبع: همشهری
غیر قابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۱
شهرداری قم کمتر دروغ بگهمن 20 سال یک درخت رو جلوی خونه ام کاشتم - آب دادم - بزرگ کردم و ... ولی هفته پیش با یک تصادف دو ماشین از بین رفت و هرچی پیگیری کردم گفتن به من ربطی نداره شهرداری هم پیگیری نمیکنه
گفتن از بین که رفت هیچ کاری نمیتونی بکنی