در جلسه بنیاد قم پژوهی مطرح شد؛
دریاچه نمک قم شبیه به یک بمب نمکی در مرکز کشور، قم و شهرهای اطراف را تهدید می‌کند.
به گزارش تابناک قم، شدت گرفتن هر روزه معضل ریزگردها و بحرانی‌تر شدن مسئله دریاچه نمک موجب شد تا بنیاد قم پژوهی جلسه این هفته خود را به «ضرورت احیای دریاچه نمک قم» اختصاص دهد.
در این جلسه که شامگاه سه‌شنبه در مجتمع آموزش عالی طلوع مهر برگزار شد، محمدابراهیم فقیه‌زاده، رئیس جهاد دانشگاهی استان قم به بیان نقطه نظرات خود درباره وضعیت دریاچه نمک و خطری که این حوضه آبریز را تهدید می‌کند پرداخت.
وی با اشاره به اینکه خشکسالی و تغییر اقلیم مختص خاورمیانه نیست بلکه حتی در اروپا هم اتفاق افتاده، اظهار داشت: در کشورهای خاور دور هم کاهش میزان بارش موجب شده برداشت از آب‌های زیرزمینی بیشتر شود.
رئیس جهاد دانشگاهی استان قم با اشاره به خطر بسته شدن خلل و فرج زمین در اثر تخلیه آب‌های زیرزمینی، ابراز کرد: این موضوع فرونشست حوضه‌های آبریز را به همراه داشته است که در اثر کاهش آب میان لایه‌ای در عمق خاک صورت گرفته است.
وی با اشاره به اینکه در برخی مناطق فرونشست زمین به پنج متر هم رسیده، گفت: در استان قم در نزدیکی روستای جاسب می‌شود اثرات فرونشست زمین را مشاهده کرد.
فقیه‌زاده افزود: این موضوع موجب می‌شود حتی اگر در آینده بارش داشته باشیم، به دلیل بسته شدن منافذ زیرزمینی، آب در سفره‌ها ذخیره نشود.
مدفون شدن شهرها و روستاها
وی قطع شدن حقابه‌های زیست محیطی، گرم شدن بی‌سابقه هوا و دخالت‌های انسانی را از دلایلی دانست که وضعیت دریاچه نمک به نابودی می‌رود و دور نیست زمانی که بادهایی که بر فراز این دریاچه می‌وزند، هزاران تن نمک با خود به سطح شهر بیاورند.
رئیس جهاد دانشگاهی استان قم با اشاره به پیش‌بینی ناسا درباره اینکه تا ۳۰ سال آینده بخش اعظم خاورمیانه به بیابان تبدیل می‌شود، گفت: نمونه اتفاقی که در آینده می‌تواند برای شهر قم بیفتد، در روستای قاسم آباد سفلی افتاده که در ۱۵ کیلومتری قم قرار دارد و تمام روستا توسط شن‌های روان مدفون شده است.
وی با اشاره به اینکه اداره کل منابع طبیعی در این مناطق گیاه گز می‌کارد تا ریزگردها را کنترل کند، افزود: از طرفی عده‌ای چوب گز را به زغال تبدیل کرده و بر مشکلات می‌افزایند.
به گفته فقیه‌زاده در سه سال گذشته در شهر قم رطوبت هوا ۶۰ درصد کاهش داشته که همین کاهش رطوبت شرایط را آسیب‌پذیر کرده است تا جایی که چند وزش باد شدید می‌تواند قم را مدفون کند.
وی با اشاره به اینکه عده‌ای معتقدند مردم شهرهایی مانند قم دیر یا زود مجبور به مهاجرت هستند، اضافه کرد: مهاجرت شهری که یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر جمعیت دارد کار ساده‌ای نیست ضمن باید ببینیم اینکه به کجا می‌توانیم برویم؟ درحالی که امروز حتی شهرهای شمالی کشور هم با بحران آب روبه‌رو هستند.
مدیریت سبز، راه نجات
رئیس جهاد دانشگاهی استان قم با اشاره به اینکه تکلیف ما به ماندن است، گفت: تنها موضوعی که می‌تواند در این شرایط ما را نجات دهد، مدیریت سبز بر اساس مدیریت هوشمند و مشارکت عمومی است.
وی همچنین به طرحی اشاره کرد که بر اساس آن آب از خلیج فارس به دریاچه نمک توسط لوله و پمپاژ منتقل می‌شود تا بتواند رطوبت دشت‌های مرکزی را حفظ کند.
به گفته فقیه‌زاده در این مسیر ۳۵ دریاچه و باتلاق خشک شده و این طرح می‌تواند برای حفظ رطوبت این دریاچه‌ها و جلوگیری از ریزگردها مفید باشد.
وی افزود: یکی دیگر از موضوعاتی که از آن غافل شدیم، ژئوتوریسم و کویر نوردی است که ظرفیت بسیار خوبی از آن در دریاچه نمک و اطراف آن برای قمی‌ها وجود دارد اما سال‌هاست از این ظرفیت استفاده نمی‌شود.
تغییرات اقلیم اندک است
در ادامه این جلسه محمد سلیقه یکی از قم پژوهان با اشاره به اهمیت آمایش سرزمین در مدیریت منابع آبی اظهار داشت: کشاورزی، برداشت از منابع آب، استقرار جمعیت، کنترل تعریق و... از موضوعاتی است که باید به آن توجه شود.
وی در پاسخ به فقیه‌زاده که معضل تغییرات آب و هوایی را مطرح کرد گفت: از سال ۱۹۹۴ تا کنون دما کمتر از یک درجه سانتی‌گراد تغییرات داشته اما بارش تغییری نداشته که این نشان می‌دهد تغییرات اقلیمی آن‌چنان هم جدی نیست و بالا رفتن دمای شهر قم و مشکلات خشکسالی بیشتر به دلیل فعالیتهای انسانی است تا تغییرات اقلیم.
عباس جعفری، دانشجوی دکترای محیط زیست هم در این جلسه با اشاره به معضل مدیریت ناپایدار در کشور افزود: احیای سیستم‌های اکولوژیکی از جمله دریاچه نمک موضوع پیچیده‌ای است و کوتاه‌ترین راه‌حل ممکن مسئله انتقال آب است که در آینده عوارض بیشتری را متوجه اکوسیستم خواهد کرد.
تبدیل بلورهای نمکی به پودر
وی ادامه داد: دریاچه نمک هنوز در شرایط تاب‌آوری قرار دارد اما اگر این روند ادامه پیدا کند روزی بلورهای نمکی شکسته شده و به پودر تبدیل می‌شود.
این فعال محیط‌زیست با اشاره به اینکه با یک بمب نمکی در مرکز کشور مواجه هستیم گفت: در این محدوده ۲۵ درصد جمعیت کشور زندگی می‌کنند که در معرض این خطر قرار دارند.
وی اظهار داشت: با وجود خطراتی که وجود دارد، کار جدی برای حفاظت از دریاچه صورت نمی‌گیرد و آمار مجوزهای معدن داده شده اطراف دریاچه در سال‌های اخیر هم نشان‌دهنده همین موضوع است. گویا برخی خوشحال می‌شوند اگر این دریاچه خشک شود تا بیشتر به بهره‌برداری از معدن‌ها مشغول شوند.
جعفری معتقد است انتقال آب بین حوضه‌ای پاسخگوی بی‌تدبیری‌ها در زمینه مشکلات دریاچه نمک نیست و تنها منافع عده‌ای را تأمین خواهد کرد.
وی با اشاره به اینکه بارندگی در سال‌های گذشت در شهر قم تفاوت چشم‌گیری نداشته افزود: نباید بی‌تدبیری‌های خودمان را گردن تغییرات اقلیم بیندازیم.
لزوم کنترل مهاجرت‌ها به قم
سید محسن محسنی، یکی دیگر از قم پژوهان هم در این جلسه به برداشت بی‌رویه شن از اراضی اطراف شهر قم اشاره کرد و گفت: همه ما می‌دانیم شن چه نقشی در نگهداری از آب‌های زیرزمینی دارد.
حبس شدن روان‌آب‌ها در بالادست، حفر چاه‌های متعدد، احداث سدها، بهره‌برداری از معادنی که با استفاده از نفوذ عده‌ای در قم صورت گرفته از دیگر مشکلاتی بود که وی به آن اشاره کرد.
محسنی افزود: همین الآن هم که می‌خواهیم این مشکلات را حل کنیم باز راه‌حل‌هایی ارائه می‌دهیم که جیب عده‌ای پر شود درحالی‌که باید به دنبال حل ریشه‌ای مشکلات از جمله توقف مهاجرت‌ها به شهر قم باشیم.
منبع: مهر
