تولید صنایع‌دستی باید بر اساس نیاز جامعه و بازار هدف باشد تا رونق گیرد؛ از این رو هنر مرواربافی روستای صرم به علت یکنواخت شدن، بازارش را از دست داده و موجب شده دیگر تولیدی صورت نگیرد.
به گزارش تابناک قم، در چوبی به اتاقی نمناک منتهی می‌شود... کنار در دیگ بزرگ آب روی شعله آتش می‌جوشد. از در که وارد می‌شوی، بوی چوب حالت را عوض می‌کند. فضا اما نمناک است و تاریک... این‌جا و آن‌جا وسایل حصیری روی هم چیده شده... سبدهای نان و سبزی، کلاه حصیری، میزهای کوچک، مجسمه‌های پرندگان و... این‌جا یک کارگاه مرواربافی در روستای صرم است. کارگاهی که محل ارتزاق 5 خانواده از اهالی روستا محسوب می‌شود.
«علی هادیان» مدیر کارگاه است که چند پتوی کهنه گوشه‌ای انداخته و 3 نفر از اهالی روستا روی آن نشسته‌اند. یکی‌شان 14 ساله است و دوتای دیگر 20 و 23 ساله. تندتند باریکه‌های چوب را از کنار هم رد می‌کنند و سبدها را می‌سازند...
مرواربافی یکی از صنایع دستی روستای صرم در بخش کهک قم است. هنری که در گذشته در این روستا رونق زیادی داشته و خانواده‌های بسیاری از آن ارتزاق می‌کردند. امروز اما این هنر به دلیل هجوم اجناس وارداتی مانند گذشته سودآوری ندارد؛ با این حال رضا، یکی از هنرمندان این کارگاه می‌گوید درآمدش بهتر از کارمندی است...
در مرواربافی تهیه ترکه خوب مرحله نخست کار است. جدا کردن زوائد ترکه کار یکی از خانم‌های روستاست. کاری که معمولا دست‌های زخمی برای معصومه به ارمغان می‌آورد... ترکه‌ها پس از انبارشدن از طول به 3 یا 4 قسمت تبدیل شده و در پاتیل‌های مخصوصی با آب جوشانده می‌شوند... لایه رویی آن را می‌گیرند و پس از خشک شدن به هم بافته می‌شوند تا وسایل حصیری را بسازند.
رنگ مروار معمولا زرد است که وقتی روغن جلا به آن می‌رسد طلایی می‌شود. انواع دیگر ترکه که مرغوبیت کمتری دارند، تیره‌تر هستند و رنگشان گاهی سبز یا سیاه می‌شود. پس از بافتن مروار باید آن را نزدیک به 48 ساعت در معرض آفتاب بگذارند و این کار موجب می‌شود بر اثر تابش نور آفتاب به ترکه‌های مروار، رنگ آن‌ها روشن‌تر شود و به رنگ طلایی دربیایند.
در واقع مروار یک نوع چوب تر و از خانواده بید به رنگ زرد است و وقتی روغن جلا می‌خورد به رنگ طلایی در می‌آید.
سبد گرد کوچک و بزرگ، سبد قایقی و کشکولی، ساک پیک‌‌نیک، سبد دوطبقه، جای لباس، جای روزنامه، انواع لوستر، انواع شکلات‌خوری، جای سوزن و نخ، جای تخم‌مرغ، میز و صندلی و مبل و... از جمله محصولاتی هستند که می‌توان از این طریق آن‌ها را تولید کرد؛ اما این‌جا در روستای صرم هنر مرواربافی بیشتر به سبدهای ساده و کشکولی و کلاه ختم می‌شود. به نظر می‌رسد این هنر در روستای صرم نیاز به پژوهش‌های جدید و خلاقیت‌های تازه داشته باشد.
تعطیلی کارگاه‌ها
معاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قم گفت: بیشتر کارگاه‌های مرواربافی در روستای صرم به تعطیلی کشیده شده؛ از این رو اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری قم درصدد است با معرفی این روستا به عنوان روستای هدف بتواند با تلفیق این هنر با هنرهای شاخص دیگر زمینه اشتغال هنرمندان و بازار آن را فراهم کند تا این هنر دوباره رونق گیرد.
«حسن بحرینی» با بیان این که مرواربافی هنر بومی این روستا محسوب می‌شود گفت: در گذشته در این روستا 20 کارگاه وجود داشته و امروز به 4 کارگاره رسیده است که باز باید این هنر احیا شود.
وی افزود: سال گذشته مبلغی در نظر گرفته‌ایم که برخی از محصولات مرواربافی این روستا را باز طراحی کنیم تا بازار فروشی که از دست رفته بود دوباره بازگردد.
بحرینی با اشاره به کمک گرفتن از متخصصان در این زمینه بیان کرد: محصولات جدید بیش از محصولات قبلی با سلیقه بازار همخوانی خواهند داشت.
وی در مورد قرارگرفتن روستای صرم مسیر گردشگری بخش کهک و نزدیکی به تپه صرم که یکی از آثار باستانی استان قم است، اظهار کرد: قرار بود زمین‌های مناسب برای کارگاه‌های استاندارد 200 متری اختصاص یابد که تولید زنده در آن کارگاه‌ها وجود داشته باشد و با فروش محصولات گردشگران به سمت روستای صرم کشیده شوند.
به گفته معاون صنایع دستی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قم، فقط از سوی بنیاد مسکن با قیمت‌های بالایی به 5 کارگاه قطعه 80 متری اختصاص داده شد و این کارگاه‌ها هم هر کدام 30 میلیون تومان تسهیلات گرفتند اما کار به شکلی که توقع می‌رفت انجام نشد.
وی معتقد است اگر اعتبارات بخش روستایی برای تقویت صندوق کارآفرینی امید اختصاص یافته بود می‌شد این طرح را در روستای صرم بیشتر حمایت کرد.
نبود بازار فروش
مشکل دیگر هنرمندان این صنایع‌دستی قم نبود بازار فروش است. بسیای از این محصولات در روستای صرم قابلیت فروش ندارد و باید به قم و شهرهای اطراف بیاید اما وجود یک بازارچه صنایع‌دستی و مکان‌های مناسب برای عرضه این محصولات به طور قطع به شکل‌گیری بازار خوب برای آن‌ها کمک می‌کند.
ظرفیت‌های ناشناخته این هنر بود که موجب شد سال گذشته طرح ایجاد کارگاه‌های مرواربافی در روستای صرم یکی از طرح‌های اشتغال‌زایی در حوزه صنایع دستی باشد. مسئولان وعده داده بودند از هنرمندان این عرصه حمایت کنند تا صرم به پایگاه هنر مرواربافی تبدیل شود و امکان فروش کالا و جذب گردشگر را داشته باشد.
معاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری قم افزود: این طرح هرچند صحبت‌های بسیاری درباره آن در رسانه‌ها مطرح شده اما آن گونه که باید به مرحله اجرا در نیامده است.
«حسن بحرینی» اظهار کرد: تولید صنایع‌دستی باید بر اساس نیاز جامعه و بازار هدف باشد تا رونق گیرد؛ از این رو هنر مرواربافی روستای صرم به علت یکنواخت شدن، بازارش را از دست داده و موجب شده دیگر تولیدی صورت نگیرد.
منبع: همشهری
