در سال‌های اخیر در استانی مانند کرمان حدود 116 اقامتگاه بوم‌گردی دایر شده و روستاهای یزد و آذربایجان هم پذیرای این صنعت جدید شده‌اند. این در حالی است که با وجود گذشت بیش از 10 سال بعد از مطرح شدن این موضوع استان قم هنوز یک اقامتگاه مجاز بوم‌گردی ندارد.
به گزارش تابناک قم، «بوم گردی یا اکوتوریسم سفری است مسئولانه به جاذبه‌های طبیعی برای لذت بردن، ادراک و قدر طبیعت را دانستن و همراهی کردن با ویژگی‌های فرهنگی متعلق به گذشته و حال حاضر؛ طوری که حافظ زیست‌بوم بوده، سبب پایداری کیفیت زندگی مردم منطقه شود.»
این تعریف بوم‌گردی در منابع تخصصی مرتبط با شاخه‌های گردشگری است. موضوعی که به دلیل پیوند خوردن با اقتصاد سبز، توسعه پایدار جوامع محلی و آموزش‌های اجتماعی این روزها در کشورمان طرفداران خاص خود را دارد.
از آن‌جا که بوم‌گردی استفاده از ظرفیت‌های موجود در هر منطقه محسوب می‌شود و به سرمایه‌گذاری زیادی نیاز ندارد، در شرایط کنونی کشور یکی از پروژه‌های اقتصاد مقاومتی در عرصه گردشگری است و بسیاری از استان‌ها برای توانمندسازی جوامع محلی بر آن تمرکز کرده‌اند.
در سال‌های اخیر در استانی مانند کرمان حدود 116 اقامتگاه بوم‌گردی دایر شده و روستاهای یزد و آذربایجان هم پذیرای این صنعت جدید شده‌اند. این در حالی است که با وجود گذشت بیش از 10 سال بعد از مطرح شدن این موضوع استان قم هنوز یک اقامتگاه مجاز بوم‌گردی ندارد.
نبود مجوز
یکی از فعالان عرصه گردشگری در قم گفت نزدیک به 11 سال است فعالیت در عرصه گردشگری را آغاز کرده اما هنوز مجوزی دریافت نکرده است.
«سعید ابراهیم‌پور» ادامه داد: در روزهای نخست شکل‌گیری این موضوع در کشور، 16 نفر این کار را پیگیری کردند که نفر هشتم آن‌ها بودم. این کار در قالب خوشه‌سار بوم‌گردی پیگیری شد و از استان‌های دیگر بسیار حمایت‌های بهتری شد اما در قم کاری از پیش نرفت. این روزها خوشه‌سار بوم‌گردی 520 عضو در کشور دارد و به زودی تعداد اعضا بیشتر هم خواهد شد. وی اظهار کرد: پیگیری این کار تقریبا از سال 87 آغاز شد و اکنون که سال 96 است هنوز هیچ اقامتگاه بوم‌گردی در قم مجوز ندارد.
این فعال عرصه گردشگری اظهار کرد: مسئولان استان قم تازه متوجه شده‌اند که بوم‌گردی ظرفیت‌های بسیار خوبی دارد و با استفاده از آن می‌توان غذای بومی، معماری شهر قم و... را به گردشگران شناساند.
وی با اشاره به اقدام‌هایی که در این عرصه انجام داده است، افزود: در این عرصه تلاش کردیم کاروانسرای پاسنگان را به مردم معرفی و فاز سوم مرمت این مکان را هم تکمیل کنیم.
ساخت اقامتگاه بوم‌گردی در روستا
«نورالله فرهادخانی»، یکی دیگر از علاقه‌مندگان عرصه گردشگری در قم است که در روستای قاهان برای ساخت یک اقامتگاه بوم‌گردی تلاش می‌کند.
وی با اشاره به جاذبه‌های متعدد موجود در روستای قاهان گفت: در نظر داریم برای گردشگران این روستا اقامتگاهی با تکیه بر آداب و رسوم قدیمی بنا کنیم.
این فعال عرصه گردشگری در قم در مورد مشکلاتی که در مسیر اعطای مجوز از سوی جهاد کشاورزی وجود دارد، اظهار کرد: بنایی که می‌خواهیم ایجاد کنیم در بافت کشاورزی روستاست و جهاد کشاورزی هنوز جواب مثبتی به ما نداده است. مدیران این سازمان می‌گویند طبق قانون نمی‌توانند چنین مجوزی را ارائه دهند.
وی با اشاره به لزوم ساخت این اقامتگاه خارج از روستا ادامه داد: داخل بافت روستا با توجه به تراکم جمیعتی که دارد خدمات‌رسانی به مسافران مشکل است. مکانی که در نظر گرفتیم 200 متر با روستا فاصله دارد و امکان تأمین پارکینگ و تسهیل رفت‌وآمد در آن فراهم است. این موضوع موجب می‌شود واکنش منفی از سوی روستاییان برای این کار وجود نداشته باشد.
به گفته فرهادخانی خانه‌های سنتی قاهان همه بخش‌های یک خانه ایرانی روستایی شامل بیرونی، اندرونی و تنورستان را دارند و اقامتگاهی که وی قرار است بنا کند با همه این جزئیات خواهد بود.
«می‌خواهیم برگردیم به 80 سال قبل... با پیرمردهای روستا صحبت کردیم و از آداب و رسوم پرسیدیم. آسیاب، هاون، صندوقچه، قالیچه‌ها، کرسی و بسیاری از دیگر اشیای قدیمی در روستا را جمع‌آوری کردیم تا فضایی بسازیم که کاملا تداعی‌کننده زندگی در 100 سال گذشته باشد و تحول‌های 10 سال اخیر در روستا روی آن اثری نگذاشته باشد.» وی گفت: اقامتگاهی که طرح آن را تهیه کرده‌ایم می‌تواند از 80 نفر به صورت روزانه پذیرایی و برای 30 نفر به طور مستقیم اشتغال ایجاد کند.
فرهادخانی با اشاره به ظرفیت‌های ناشناخته روستای قاهان و استقبال روزافزون تورهای طبیعت‌گردی و روستاگردی از آن اظهار کرد: این منطقه ظرفیت چند اقامتگاه را دارد که بیش از 100 شغل مستقیم از این طریق ایجاد خواهد شد و از این طریق مشکل بیکاری روستا به طور کلی حل می‌شود.
وجود 12 پرونده بوم‌گردی
همان‌گونه که مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قم گفته است، در مجموع در استان قم 12 پرونده در زمینه بوم‌گردی در استان قم وجود دارد که مدت‌هاست بررسی‌ها روی این پرونده‌ها ادامه دارد.
«عیسی رضایی» در توضیح این که چرا در این امر تا این حد تعلل در قم صورت گرفته گفت: پیگیری‌هایی صورت گرفته و در برنامه امسال 5 مجوز برای بوم‌گردی را قطعی می‌دانیم.
وی با اشاره به پیگیری یک طرح بوم‌گردی در شهرک سینمایی نور افزود: این شهرک سینمایی در مسأله گردشگری جای بسیار برای توسعه دارد. یکی از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی با بنیاد مستضعفان توافقی کرده تا از ظرفیت گردشگری این شهرک استفاده کند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قم اضافه کرد: در این محدوده یک روستایی که خالی از سکنه بوده یک‌جا خریده شده که قرار است به اقامتگاه بوم‌گردی تبدیل شود.
وی در مورد وجود طرح‌هایی در روستاهای دولت‌آباد و قاهان و روستاهای بخش کهک گفت: دولت‌آبادآقا سمت کویر هم متقاضی این کار بوده و کاروانسرای پاسنگان هم یکی از مکان‌هایی است که درخواست داشته و با تکمیل پرونده این کار امکان‌پذیر است.
رضایی با بیان این که بوم‌گردی مانند سایر تأسیسات گردشگری ضوابط خاص ندارد و سختی‌های تأسیس یک هتل چندستاره درباره آن صدق نمی‌کند، افزود: بوم‌گردی استفاده از ظرفیت‌های یک مجموعه محلی برای پذیرش گردشگر و پذیرایی و اسکان است. هتل ضوابط خاصی دارد و جزئیات آن مشخص است اما در بوم‌گردی چنین ضوابطی نداریم و ممکن است کسی محل مسکونی خود را تبدیل به یک اقامتگاه بوم‌گردی کند.
وی در توضیح برخی چالش‌های احتمالی برای اعطای مجوزهای بوم‌گردی گفت: برای مثال آمار مسافران به مکان‌ها باید داده شود تا مشکلات اخلاقی اتفاق نیفتد. در زمینه تغییر کاربری هم قوانینی وجود دارد که مقداری زمان‌بر است.
وی افزود: یک مقدار در این موضوع پذیرش محلی هم مهم است و یکی از مشکلات ما در سال‌های اول ممکن است این باشد که پذیرش محلی برای این کار کم است. با این حال یک ظرفیت بسیار خوب گردشگری است که با توجه به این که نیاز به سرمایه آنچنانی ندارد می‌تواند در توسعه گردشگری اثرگذار باشد.
مدیرکل میراث فرهنگی و صنایع دستی استان با اذعان به این که باید در صادرکردن این مجوزها تسریع کنیم، اضافه کرد: در هر صورت مسأله سختی نیست و با سرمایه اندک در حد تجهیز محلی قابل راه‌اندازی است.
استان قم، خطه‌ای کهن است که با داشتن معماری، آداب و رسوم، غذاها و گویش مخصوص به خود ظرفیت‌های لازم برای رونق بوم‌گردی را دارد. با وجود مسائلی که به عنوان مانع در این زمینه مطرح می‌شود، به نظر می‌رسد رونق نگرفتن بوم‌گردی در قم بیش از همه به تعلل مسئولان بستگی داشته باشد تا مسائل دیگر. موضوعی که مدیریت استان برای حل آن باید در دولت دوازدهم چاره‌اندیشی کند.
طرح‌هایی برای استقرار اقامتگاه
«احمد نوروز»، یک فعال گردشگری هم طرحی برای استقرار یک اقامتگاه بوم‌گردی روستای آغلک در بخش خلجستان دارد. وی گفت: این روستا یکی از روستاهای سرسبز و کوهستانی قم است که رودخانه پرآبی دارد و می‌توان ورزش‌های آبی را در آن ایجاد کرد.
نوروز افزود: در کنار این روستا یک مجموعه اقامتی بوم‌گردی با سبک و سیاق زندگی در روستاهای قدیم قم راه‌اندازی خواهد شد که البته این اقدام‌ها نیاز به مجوز سازمان‌هایی مانند امور آب و میراث فرهنگی دارد.
مسئول مرکز تحقیقات آموزشی جهاد دانشگاهی در جنت‌آباد قم است که مسئول پیگیری یک اقامتگاه بوم‌گردی در این محل شده است.
«حامد حرم‌پناهی» با بیان این که پیگیری ساخت این اقامتگاه در مرحله بررسی نقشه‌ها برای گرفتن موافقت اصولی است، افزود: در محدوده روستای جنت‌آباد قم یک ساختمان قدیمی داریم که می‌توانیم امکانات پذیرایی در آن را گسترش دهیم و آن را تبدیل به یک اقامتگاه بوم‌گردی کنیم.
وی با اشاره به قدمت 100 ساله این ساختمان با نمای قزاقی، سقف ضربی و دیوارهای کاهگلی اظهار کرد: به جز اقامت و پذیرایی، مسائلی مانند کویرگردی و رصد هم در این اقامتگاه پیگیری خواهد شد.
حرم‌پناهی افزود: برای تکمیل امکانات این اقامتگاه نیاز به حمایت به ویژه بهره‌برداری از تسهیلات کم‌بهره داریم. همچنین آسفالت محوطه و مسیر از درخواست‌های ما برای کمک به جهاد دانشگاهی قم در این مسیر است.
منبع: همشهری
