تابناک رضوی: آموزش مفاهیم دینی به کودکان از بنیادیترین آموزشهاست که در تمام کشورهای دینا و در علوم مختلفی آموزشی به آن توجه ویژه شده است. حرم امام رضا(ع) در سالهای متمادی تلاش کرده است مفاهیم رضوی را در قالب نشریات، گاهنامهها و کتابها اشاعه دهد که مخاطبین کودک از مهمترین گروههای مود توجه حرم بودهاند.
انتشارات زائر رضوی طی سالیان فعالیت خود این کتابهای کودکانه را بصورت رایگان و هدفمند به گروههای سنی کمتر از ده سال هدیه داده است. از جمله مفاهیمی که این انتشارات به آموزش آن خصوصاً برای کودکان اهتمام داشت موضوع پایداری و مقاومت و ارتباط این مفهوم سیاسی با دین و زیارت است.
بدین منظور، حدودا طی چهار سال، پنج کتاب با همین رویکرد و محتوا منتشر و در چاپهای متعدد به کودکان تقدیم شد:
من، شال سبز، بابا(1397). داستان تخیلی به زبان شعر. با موضوع شهدای مدافع حرم و فرزندانشان
قهرمانان آزادی(1397). داستان تخیلی به زبان شعر. با موضوع قهرمانان ملّی و دینی ایران
سنگ، کاغذ، موشک(1398).شعرهای کوتاه داستانی. با موضوع نسل انقلابی
قهرمان من(1399). داستان. با موضوع معرفی شهید سردار سلیمانی
خورشید آزادی(1400). شعر. با موضوع ایستادگی و استقلال ملّت ایران
در این کتابها مفاهیم دینی_سیاسی زیر با بیان و لحنی کودکانه بیان شده و از طریق متن و تصاویر، مفاهیم زیر آموزش داده شده است:
اهمیت آشنایی با تاریخ و بیزاری از ظالم: تاکید بر واقع نگاری و بیان واقعیتهای تاریخی به زبان کودکانه از نکاتی است که در این کتابها به آنها به طور ویژه توجه شده و با نظارت ارزیابان محتوایی تلاش شده برای شعرها و داستانها، از متقنترین منابع و مستندات استفاده شود. این مفاهیم که برای کودک با زبانی شیرین و روایی بیان میشود به کودک مطالبهگری تاریخی و اهمیت آشنایی با تاریخ دین و وطن و در تقابل با ظالم بودن را آموزش میدهد؛ در کتاب من شال سبز بابا این آموزش در قالب مکالمات فرزند شهید با افراد مختلف از جمله پدرش ارائه شدهاست:
سوریه، جنگ، حضرت زینب
هر طرف تانک و دود بود آنجا
رفت بابا که این حرم هرگز
نشود پیش دشمنان، تنها
وقت رفتن به جبهه، بابا گفت
جملهای ساده و درست و قشنگ:
تا زمانی که دشمنان هستند
پسر من، ادامه دارد جنگ...
دفاع از مظلوم: از مفاهیمی که در کتابهای کودکانه حرم آموزش داده شده، دفاع از کسانی است که مورد ستم ظالمان قرار گرفتهاند. در روایات و احادیث دینی، به شناخت مظلوم و دفاع زبانی، قلبی و عملی از آنان تاکید و سفارش شده است و حرم مطهر تلاش کرده است این مفهوم مهمّ را در قالب تعابیر لطیف و ساده خصوصاً از طریق توصیف ستمها و بیرحمیها، به کودک بیاموزد. در کتاب قهرمان من از زبان کودک عراقی آمده است:
او با صدای بلند مشغول خواندن نامه شد:
سلام به بچههای ایران؛ من یکی از کودکان رنجکشیده آمُرلی هستم. دشمنان بیرحم شهر ما را محاصره کردند و اجازه ندادند آب و غذا به ما برسد. هنگامی که من و بچهها در کوچههای آمرلی مشغول بازی بودیم تیرها و خمپارهها از بالای سرمان عبور میکرد... کودکان، لباس جنگ نداشتند اما در دلشان غوغایی برای مبارزه بود. انگار دوباره عاشورا شده بود
دید جهانی داشتن: آموزش این مفهوم که همه انسانها هرجای دنیا که باشند با هم برابر و برادرند و این برادری، مرز نمیشناسد، در کتابهای کودکانه حرم مطهر جایگاه ویژه دارد؛ در قسمتی از کتاب سنگ کاغذ موشک آمده است:
در یمن میخوانَد، زیر لب هر کودک
سنگ کاغذ قیچی، سنگ کاغذ موشک
دیو ظلمت آنجاست، مردمش بیتابند
تا خودِ صبح از ترس، بچهها بیخوابند
شناخت قهرمانان: آشنایی با قهرمانان و مبارزان ملّی و دینی از عوامل موثر در شکلگیری هوبّت سیاسی هر فرد است که این شناخت در کودکی اهمیّت بسیار زیادی دارد. کتاب قهرمانان آزادی با معرفی بیش از ده قهرمان در قالب داستانی تخیلی و کودکانه توانسته است توجه طیف وسیعی از مخاطبان را جلب نموده و بعنوان کتاب سال رضوی تقدیر شود. در این کتاب آمده است:
آن سوی مردم، یک مبارز بود
قلبی شجاع و غرق ایمان داشت
با مردم از دشمن سخن میگفت
روی لبانش عطر قرآن داشت
میشد که در چشمان او صد راز
از استقامت از شجاعت دید
مردم به او «بهلول» میگفتند
او از کسی جز حق نمیترسید...
اهمیت خودباوری و اتّکاء به خود: عدم وابستگی به دیگران و ایستادن روی پای خود از مفاهیم بزرگ ملّی و دینی است که آموزش آن به کودک، سبب خودباوری و تمرکز بر اهداف میشود. این مهمّ در کتابهای حرم به نحو زیبایی آموزش داده شده است؛ بطور مثال در کتاب خورشید آزادی میخوانیم:
رفتیم با دانش تا قلب هر ذرّه
در زیر پای ماست هم قلّه هم درّه
آجر به آجر را بر روی هم چیدیم
ایران زیبایی در پیش رو دیدیم....
امید به آینده: القای مفهوم ثمربخش بودن مقاومتها و چشمانتظار روزهای شاد بودن، ذیل مفاهیم دیگر پایداری خصوصا برای کودکان اهمیّت زیادی دارد. تقویت روحیه اینچنینی، سبب نگاه مثبت به آینده و عملکرد فعلی خواهد شد. در کتابهای کودکانه حرم به این مفهوم توجه شده و در جای جای کتابها مثلا از طریق دعا برای ظهور، این مفهوم القا گرده است. در کتاب من شال سبز بابا پس از بیان مقاومتهای ملّی آمده است:
من از آن روز منتظر هستم
روزهایی قشنگ و زیبا را
مادرم گفته آخرین منجی
میکند پر شکوفه دنیا را
کاش من هم زمان آمدنش
با دلی شاد یار او باشم
با همین شال سبز و زیبایم
مثل بابا کنار او باشم...
بطور کلّی بیان مفاهیم سیاسی اسلامی در قالب کتابهای کمحجم که در حرم و توسط خادمان به کودکان ارائه میشود، به سبب زبان ساده و لطیف، گرافیک زیبا و حرفهای، توجه به مقتضیّات سنّی کودک و هدیه از سوی حرم، تأثیرگذاری عمیقتر محتوا و استقبال کودکان از کتابهای سیاسی_پایداری حرم را در پی داشته است؛ به نحوی که هر کدام از کتابهای مذکور بارها و بارها تجدید چاپ شدهاند و با رجوع به سایتهای کتابخوانی مثل طاقچه، فراکتاب، گیسوم و... میتوان دریافت که این گروه از کتابهای حرم، برای مخاطبین خارج از حرم و حتی گروههای سنّی بالاتر هم جذّابیت ویژه داشته است.