فائزه تقی پور، نویسنده و عضو هیئتعلمی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان، در نشست رونمایی از تازهترین کتابهای حوزه سواد رسانهای که عصر ۱۷ آذرماه در مجتمع مطبوعاتی اصفهان برگزار شد گفت: کتاب و مطبوعات، جزو رسانههای گرم محسوب میشوند، چراکه مخاطب خود را تا حد زیادی فعال میکنند و خلاقیت و قدرت تحلیل و تفکر او را بالا میبرند.
وی افزود: در حال حاضر کتابهای صوتی و پادکستها، رشد بسیار زیادی پیدا کردهاند اما نظر طرفداران کتاب این است که هیچ رسانه دیگری مثل کتاب، مختص عقلانیت نیست؛ به این معنی که عمقی ندارد و نمیتواند در نگرش فرد تغییر ایجاد کند.
این دانشآموخته رسانه و ارتباطات با اشاره به مزایای مطالعه کتاب و مطبوعات، گفت: ارتباطی که کلمات و تصویر آنها با چشم برقرار میکند و پیامی که از این طریق به مغز منتقل میشود، با حافظه بلندمدت انسان سر و کار دارد. به همین دلیل نیز گفته میشود که مطالعه از مبتلا شدن به بیماری فراموشی جلوگیری میکند.
وی تصریح کرد: اگرچه زمان ذخیرهسازی اطلاعاتی که از کتاب وارد ذهن انسان میشود، نسبت به سایر رسانهها بیشتر است اما در عوض، تعداد دفعاتی که به تکرار نیاز دارد تا این متن مکتوب، در حافظه بلندمدت ذخیره شود بین یک تا سه بار است و این، در مقایسه با سایر رسانهها که به ۴ تا ۶ بار تکرار نیاز دارند بسیار کمتر است.
تقی پور یادآور شد: فرهنگ مطالعه در گذشته ما وجود داشته؛ چنانچه در همین اصفهان، سابقاً صندوقهای بزرگ چوبی و مخملی وجود داشت که بخشی از آن مختص نگهداری کتاب بود. ضمن اینکه خانوادههای متمول، حتی زمانی که دستگاه چاپ به ایران نیامده بود، کتاب را بهعنوان یکی از اقلام گرانبهای موردنیاز جهیزیه دخترشان قلمداد میکردند و به کاتبان، سفارش نوشتن نسخههای خطی قرآن، شاهنامه و... را میدادند. سپس این کتابهای نفیس را پیچیده در دستمالی ترمه، در همان صندوقهای چوبی قرار داده و به دخترانشان هدیه میکردند.
عضو هیئتعلمی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان با اشاره به اینکه در ادبیات علمی با آمدن رسانه جدید، رسانه قبلی از بین نمیرود، گفت: پسازاینکه دستگاه چاپ وارد ایران شد، کتاب هنوز کالای ارزشمند محسوب میشد، اما با آمدن تلویزیون و سینما، گپ بزرگی ازنظر آگاهی بین مردم ایجاد شد و فرهنگ کنار گذاشتن رسانه قدیمی، پس از ورود رسانه جدید به وجود آمد.
وی تصریح کرد: علت اینکه مخاطب تئاتر ما کاهش پیدا کرد نیز همین گرایش به تلویزیون و سینما بود درحالیکه تئاتر نیز مثل کتاب یک رسانه گرم و خلاق است.
این نویسنده اظهار کرد: با توجه به اینکه کتاب هنوز در مدارس ما کاربرد دارد هیچوقت با سقوط شدید مخاطب مواجه نمیشود، اما به دلیل ورود رسانههای جدید، میزان زیادی از مخاطب خود را ازدستداده است.
تقی پور با اشاره به جایگاه انواع رسانه در خانه، گفت: به لحاظ فرهنگ ساختاری، هیچ پیشبینی برای انواع رسانه در خانههای ما وجود ندارد، به همین دلیل وقتی کامپیوتر آمد، آن را در اتاقخواب فرزندمان قراردادیم درحالیکه جای کامپیوتر در اتاق نشیمن، کنار تلویزیون بود. متأسفانه اغلب افراد کتابهای خود را در انبار خانه داخل کارتن نگهداری میکنند درحالیکه کتاب باید در معرض دید و در دسترس همه اعضای خانواده باشد.
عضو هیئتعلمی دانشگاه آزاد اصفهان با تأکید بر اینکه باید جانمایی مناسبی برای هر رسانه ازنظر فیزیکی در خانهها در نظر گرفته شود، خاطرنشان کرد: در ژاپن، یکی از مجوزهایی که افراد برای ساخت حتی خانههای ۲۵، ۳۵ و ۴۰ متری باید اخذ کنند، مجوز فرهنگی است؛ به این معنی که فرد ملزم است در همین خانه کوچک، حتماً جایی را برای قفسه کتاب و کتابخانه در نظر بگیرد.
وی با رد این نظریه که قیمت بالای کتاب موجب کاهش رغبت مردم به خرید آن شده، اظهار کرد: اگر قیمت کتاب را با قیمت دیگر چیزها مقایسه کنیم متوجه میشویم که نسبت به یک پیتزا، چندان هم افزایش قیمت نداشته اما ازآنجاکه کتاب از گردونه اقتصادی خانوادهها خارج است، با کوچکترین تغییر قیمت نیز نیت خرید آن باطل میشود.
این نویسنده، اهمیت شکل ساختاری و پوزیشن رسانه را نیز یادآور شد و گفت: یکی از چیزهایی که در ایران کمتر به آن توجه شده، بحث شکل ساختاری رسانه است. کارمندان قدیم، حتی به خاطر ژست روزنامه خواندن هم که شده، این کار را انجام میدادند چون پوزیشن روزنامهخوانی را دوست داشتند.
تقی پور با ابراز امیدواری از اینکه شبکههای اجتماعی بتوانند روزنهای برای معرفی کتاب باشند، ادامه داد: آمریکاییها دو شبکه اجتماعی پرمخاطب به نام مام بوک و کافه بوک دارند که مختص کتاب است و هر کس با هر سلیقه و دیدگاهی میتواند از آن برای مطالعه استفاده کند. از سوی دیگر، حتی سیاستمداران و اساتید دانشگاه کشورهای پیشرفته نیز بیشتر به سمت خاطرهنویسی رفتهاند تا تجربه خود را در قالبی جذاب به مخاطب عرضه کنند.
عضو هیئتعلمی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان خاطرنشان کرد: در ژاپن، اگر اساتید دانشگاه بخواهند زودتر از موعد بازنشسته شوند، باید کتاب خاطرات خود را بنویسند؛ این امر هم موجب شده که آنها بتوانند تجربه خود را به نسل بعد منتقل کنند و هم باعث شده که بسیاری از جوانان، از ابتدای اشتغال به تدریس به فکر ثبت خاطراتشان باشند.
وی با تحسین پیوستن کتابخانه تخصصی رسانه به طرح جامع، گفت: اینکه افراد بتوانند با در دست داشتن کارت کتابخانه مرکزی از امکانات این کتابخانه نیز استفاده کنند فرصت بسیار خوبی است که در اختیار علاقهمندان به کتاب قرار دادهشده.
فاطمه شفیعی، مدیر فرهنگسرای تخصصی رسانه، وابسته به سازمان فرهنگی اجتماعی و ورزشی اصفهان نیز در این نشست، اظهار کرد: کتابخانه مرکزی ۷۰ عنوان کتاب جدید در حوزه رسانه برای کتابخانه تخصصی رسانه خریداری کرده که در این نشست از آنها رونمایی میشود و بهزودی با افزوده شدن به ۱۷۰۰ عنوان کتابِ موجود در این کتابخانه، در دسترس عموم قرار میگیرد.